Có một dân tộc, nơi mà ánh sáng không phải biến mất, mà bị bóp méo tinh vi. Người ta đi trên đường phố rợp bóng cờ, nghe những lời dạy, xem những hình ảnh được chọn lọc, và dần quên cách tự hỏi: “Mình thực sự tin điều này vì điều gì?” Mỗi thế hệ lớn lên như những con rối, nhịp nhàng theo âm thanh của thể chế, tưởng rằng đó là tự do, trong khi bản thân đã bị cài đặt từ trước.

Thôi miên không phải lúc nào cũng kịch liệt. Nó nằm trong nụ cười được khen thưởng, trong lời ca ngợi lặp đi lặp lại, trong thói quen chấp nhận mà không chất vấn. Nó thấm vào từng bữa ăn, từng câu chuyện kể, từng ánh mắt nhìn nhau: mọi nghi ngờ bị xoa dịu, mọi cảm xúc bị sắp xếp, mọi ý nghĩ bị dẫn dắt. Người dân tự trói mình bằng sự an toàn giả tạo, và coi đó là bình thường.

Hậu quả không chỉ là cá nhân, mà là một nền văn hóa bị trói chặt. Sáng tạo tắt lịm, lương tri mờ nhạt, và những tiếng nói phản biện bị hòa tan trong biển êm đềm của chấp nhận. Khi cái nhìn bị đánh lừa, con người bắt đầu chấp nhận việc mất tự do như định mệnh, và niềm tin trở thành thứ hàng hóa bị thao túng.

Hình ảnh đẹp nhất của tự do trở thành tượng đài bị phủ bụi; giọng nói can đảm trở thành âm thanh lạc lõng giữa khoảng không. Thôi miên này không cần roi vọt hay xiềng xích — nó đủ tinh vi để khiến cả một dân tộc tin rằng họ tự do, trong khi mọi nhịp thở, mọi lựa chọn, mọi niềm tin đều đã được điều khiển.

Chỉ khi từng cá nhân dám nhìn thẳng, dám đặt câu hỏi, dám thức tỉnh, khi từng ánh mắt biết thách thức sự lừa dối, thì thôi miên mới tan, và tự do thực sự, cùng với nhân tính nguyên sơ, mới có thể trở về. Lúc đó, trái tim không còn bị đánh lừa, lý trí không còn bị bịt kín, và dân tộc mới đủ sức bước ra khỏi bóng tối mà nắm lấy ánh sáng.

Tâm An